جشنواره‌ی بیت و حیران سردشت، نمادی زنده از موسیقی مقامی کردی و فرهنگ فولکلور غرب ایران است. این رویداد فرهنگی برای نخستین بار در سال ۱۳۸۵ برگزار شد تا آوازها و ملودی‌های اصیل کردی را پاس دارد و به سرعت به یکی از شاخص‌ترین رویدادهای هنری و فرهنگی منطقه تبدیل گشت.
در سال ۱۳۹۷، جشنواره‌ی بیت و حیران به‌عنوان نخستین «اثر معنوی ناملموس» در حوزه فرهنگ و ارشاد اسلامی، در فهرست ملی میراث معنوی کشور به ثبت رسید. این دستاورد، نشان از جایگاه ممتاز آن در صیانت و گسترش میراث موسیقایی ایران دارد.

تاریخچه

اندیشه‌ی برگزاری آیینی با عنوان «بیت و حیران» به سال ۱۳۸۳ بازمی‌گردد، زمانی که گروهی از دوستداران فرهنگ بومی سردشت، مراسم‌هایی به پاسداشت استادان بیت‌خوانی برگزار کردند. دو سال پس از آن، این حرکت فرهنگی خودجوش به جشنواره‌ای رسمی تبدیل شد و تاکنون بیش از ده دوره از آن با شکوه برگزار گردیده است.

اهداف

جشنواره‌ی بیت و حیران با اهداف بنیادینی شکل گرفته است:
احیای آوازها، مقام‌ها و نغمه‌های اصیل کردی و دیگر نواحی ایران؛
کشف و معرفی استعدادهای جوان در حوزه موسیقی بومی؛
ایجاد فضایی رقابتی و در عین حال هنری و سالم برای هنرمندان سراسر کشور؛
ثبت و پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس برای نسل‌های آینده؛
تقویت جایگاه موسیقی فولکلور به‌عنوان زبان مشترک مردم.

نقاط قوت

حضور چشمگیر و مؤثر هنرمندان برجسته‌ی موسیقی نواحی از سراسر کشور؛
استقبال پرشور مردم سردشت و شهرهای پیرامون؛
ثبت ملی جشنواره به‌عنوان اثر ماندگار در تاریخ فرهنگ ایران؛
پیوند نسل‌های کهن و جوان موسیقی کردی؛
توجه رسانه‌ها و ثبت آثار ارزشمند در حافظه جمعی.

چشم‌انداز

جشنواره‌ی بیت و حیران سردشت در مسیر آینده می‌کوشد:
به رویدادی بین‌المللی در حوزه موسیقی فولکلور بدل شود؛
زمینه پژوهش و مستندسازی علمی موسیقی کردی را گسترش دهد؛
با بهره‌گیری از ظرفیت هنرمندان محلی و ملی، بستری برای تولید آثار ماندگار فراهم آورد؛
سردشت را به پایگاهی شایسته برای معرفی فرهنگ و موسیقی کردی به جهان مبدل سازد.